Probiyotik, Prebiyotik ve Sinbiyotik Nedir?

“Probiyotiklerin isim babası” olarak anılan Nobel ödüllü Rus bilim insanı Elie Metchnikoff, fermente süt tüketimi ile uzun ömür arasında ilişki kurmuş ve fermente sütte probiyotiklerin (laktik asit bakterilerinin) varlığını tespit etmiştir (1)(3).

İnsan vücudunda barış içinde yaşayan probiyotik mikroorganizmalar, bir insanın yaşam şekli, doğum biçimi, beslenme stili, yaşadığı coğrafya gibi pek çok faktörden sayı ve çeşit olarak etkilenir. Probiyotiklerin önemli çoğunluğu kalın bağırsakta bulunur. Çalışmalar, insan vücudundaki canlı mikroorganizma hücre sayısının, insan hücre sayısından daha fazla olabileceğini hesaplamaktadır (2).

               Prebiyotik terimi Gibson ve Roberfroid tarafından, “kalın bağırsaktaki probiyotiklerin çoğalması ve/veya aktivitesini etkileyerek yararlı bir etki oluşturan, sindirilmeyen gıda maddesi” olarak tanımlanır. Prebiyotikler, insan sağlığı için kullanılabilen ve probiyotikleri olumlu yönde etkileyebilen karbonhidratlardır.

Sinbiyotikler ise, probiyotik ve prebiyotikleri bir arada içeren gıda/besin veya gıda takviyeleri olarak tanımlanmakta olup, probiyotik ve prebiyotiklerin sinerjik etkisi göz önüne alınarak geliştirilmiştir (3).

• Bir Probiyotiği, Probiyotik Yapan Şartlar Neler?

• Yeterli alındığında insan vücuduna fayda sağlamalı
• Vücuda zarar vermemeli – toksin üretmemeli
• Mide asidinden etkilenmeden bağırsaklara kadar geçebilmeli ve orada tutunabilmeli
• Bağırsakta çoğalabilmeli ve yeterli sayıda hayatta kalabilmeli
• Canlı faaliyetleri ile patojenleri etkilemeli

• Probiyotiklerin Görevi Nedir?

İnsan vücudunun ikinci beyni olarak tanımlanan bağırsaklar, sağlıkta önemli bir rol oynar. Bağırsak florası; besinlerin sindirmesi ve emilmesine, bağırsakta üretilen toksik atıkların metabolize edilmesine ve amino asitler, vitaminler, kısa zincirli yağ asitleri gibi yaşam için gerekli fonksiyonel maddelerin üretilmesine katkı sağlar. Bağırsak florası bozulursa, insan sağlığı etkilenir ve bu durum obezite, diyabet, irritabl bağırsak sendromu ve kolon kanseri gibi pek çok hastalıklara kapı aralayabilir. Bu nedenle flora dengesini korumak önemlidir.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nün tanımlarına göre probiyotikler, uygun şekilde yutulduğunda onları tüketenlerin sağlığı üzerinde yararlı etkiler gösterebilen canlı mikroorganizma türleridir. Probiyotikler;

• bağırsak fonksiyonlarına katkı sağlamak,
• mikrofloranın dengesini korumak,
• bağışıklık fonksiyonlarını desteklemek,
• vücudun gıda kalıntılarını daha iyi sindirmesine ve emmesine yardımcı olmak,
• kan lipid ve kan şekeri metabolizmasını etkileyebilmek,
• laktoz intoleransını semptomlarını hafifletebilmek gibi insan sağlığı üzerinde olumlu işlevler gerçekleştirebilir (4).

 Probiyotiklerin, bağırsak sağlığı, sindirim ve solunum sistemi, ürogenital enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar, irritabl bağırsak sendromunu vb. üzerinde etkili olabileceğine dair klinik çalışmalar mevcuttur (3)(4).

Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları yönetmeliğince; “Probiyotik mikroorganizmalar, sindirim sistemini düzenlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olur.” “Prebiyotik bileşenler ise, sindirim sistemini düzenlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olan probiyotik mikroorganizmaların bağırsakta gelişimini ve yaşamını destekler. ”

Kaynakça

1. Arturo, Anadón etal. (2016), Chapter 55 - Probiotics: Safety and Toxicity Considerations. Nutraceuticals
2. Li, Xiang and Bi Yujing (2017). How many human and bacteria cells are in Human Body?
3. Koçak, Yağmur vd. (2016). Probiyotikler: Genel Özellikleri ve Güvenilirlikleri. Etlik Vet Mikrobiyol Derg, 27 (2): 118-122.
4. You, Siyong etal. (2022). The promotion mechanism of prebiotics for probiotics: A review, Front Nutr. 5;9:1000517.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.